Kate Bush: de strategische geboorte van een fenomeen

In het voorjaar van 1978 overrompelt een jonge Britse zangeres de popwereld. Ze heeft de stem van een engel. Haar muziek is ongrijpbaar. Uit haar teksten spreekt een rijpheid die – afgezet tegen haar werkelijke leeftijd – verbijsterend is. Ze is beeldschoon en beweegt ook nog eens als een dartele ballerina. Voor ons gewone stervelingen komt ze uit de lucht vallen, aar het succesverhaal van Kate Bush kent in werkelijkheid een lange aanloop, waarin weinig aan het toeval wordt overgelaten. Een terugblik, veertig jaar na het uitkomen van het klassieke debuut The Kick Inside.

In 1978 zijn de kruiddampen van de punkexplosie nog maar net opgetrokken. De futuristische sound van de new wave komt ervoor in de plaats. Aan de horizon verschijnen de donderkoppen van de nieuwe Britse metal. Het is in dit muzikale klimaat dat een zangeres gelanceerd wordt die overal los van staat. Kate Bush lijkt weggelopen te zijn uit een van de klassiekers uit de Britse literatuur – een van haar tekstuele inspiratiebronnen. Het is onmogelijk een vinger te leggen op de muziek die als decor diende voor haar hoge, expressieve stem: een wonderlijke combinatie van folk, progressieve rock, pop, exotica en klassieke muziek.

Spookslot

Het is een instant succes. De op 6 januari verschenen single Wuthering Heights schiet in verschillende landen de top 10 van de hitlijsten in. In Nederland reikt het tot de 4e plaats. In haar eigen land scoort ze meteen een nummer 1-hit. Een mijlpaal, niet alleen voor de zangeres zelf. Het is de eerste keer in de geschiedenis van de Britse hitlijsten dat een zangeres de toppositie behaalt met een zelfgeschreven song. Op 17 februari volgt haar debuut The Kick Inside. Ook het album is een immens succes. In Nederland haalt het zelfs de eerste plaats van de albumlijst. Het succes in ons land wordt ongetwijfeld mede aangewakkerd door De Efteling Special die in mei 1978 op de televisie wordt uitgezonden. In een hele toepasselijke omgeving, het splinternieuwe Spookslot, playbackt ze songs van haar nieuwe album: Moving, Wuthering Heights, The Heavy People, Strange Phenomena, The Man With The Child In His Eyes en The Kick Inside.

Tekst gaat verder onder de video

Ziggy Stardust

De recensies in de kranten en muziekbladen zijn euforisch, al klinkt er ook verbazing in door. Hoe kan vanuit het niets zo’n zangeres opduiken? En hoe kan ze op 19-jarige leeftijd al zo rijp en allround zijn? Ze is immers niet alleen een geweldige zangeres, het album bewijst dat ze ook een fenomenale componiste, tekstschrijfster en arrangeur is. In haar clips presenteert ze zich ook nog eens als een sprookjesachtige verschijning, die zich beweegt met de soepelheid van een geroutineerde ballerina.

In de jaren die volgen, wordt bekend dat het verbazende succesverhaal wel degelijk een lange aanloop kent. Kate Bush – geboren op 30 juli 1958 – groeit op in een warm gezin waar liefde voor kunst vanzelfsprekend is. Haar moeder is in haar vrije tijd danseres; haar vader speelt piano. Vooral haar twee oudere broers hebben een bepalende invloed. John is dichter en fotograaf en Paddy is instrumentbouwer. Zij wakkeren een diepe liefde voor dans, literatuur en muziek in haar aan. Albums van Pink Floyd, King Crimson, Fleetwood Mac en Blind Faith worden in de slaapkamers grijsgedraaid. In 1973 ziet ze David Bowie live, tijdens diens legendarische Ziggy Stardust tournee. Die ervaring leert haar al vroeg hoe belangrijk het is om het publiek in visueel opzicht te overweldigen.

Dik contract

Op 11-jarige leeftijd leert ze zichzelf pianospelen, andere instrumenten volgen. Niet veel later begint ze haar eerste songs te schrijven. In korte tijd componeert ze vele tientallen nummers. Hoe snel het talent ontluikt, wordt later duidelijk. In mei 1978 scoort ze een hit met The Man With The Child in His Eyes, een van de absolute topnummers van haar debuut. Ze blijkt het op haar dertiende geschreven te hebben. De versie die op haar eerste album verschijnt, is al in 1975 opgenomen, toen ze nog maar zestien was. Tapes die in 1975 rondgestuurd worden, genereren echter geen belangstelling van platenmaatschappijen. Ricky Hopper, een vriend van de familie, die ook een goede band heeft met David Gilmour, brengt uitkomst. Hij laat wat demo’s horen en de gitarist van Pink Floyd realiseert zich meteen dat hij met een heel bijzonder talent te maken heeft. Hij is in die periode net bezig in de Abbey Road Studio’s in Londen om met zijn band het album Wish You Were Here op te nemen. Uit eigen zak betaalt hij de studiotijd om nog betere versies van de songs van Kate Bush vast te leggen. Wanneer een delegatie van zijn platenmaatschappij EMI Abbey Road bezoekt, laat hij in Studio 3 het resultaat van zijn investering horen. De monden vallen open. Niet veel later valt er een dik contract op de deurmat van het ouderlijk huis van Kate Bush.

Pubs en buurthuizen

EMI neemt vervolgens de tijd. Pas in augustus 1978 wordt de studio geboekt om onder leiding van Andrew Powell haar debuut op te nemen. De platenmaatschappij realiseert zich dat Kate Bush op het juiste moment gebracht moet worden, waarbij niets aan het toeval overgelaten kan worden. De zangeres maakt van de gelegenheid gebruik om verder te schaven aan haar repertoire. Ze krijgt ondertussen dansles van Lindsay Kemp, die ooit met David Bowie heeft gewerkt. De Amerikaanse balletdanser Adam Darius brengt haar de schone kunst van mime bij. Het zal de zangeres later van pas komen tijdens het uitwerken van de choreografie voor haar videoclips, televisieoptredens en live shows. ’s Avonds treedt ze regelmatig op in de pubs en buurthuizen van Kent, waarbij ze met haar band een mix van covers en eigen nummers brengt. Het zorgt ervoor dat het vak geen enkel geheim meer voor haar heeft, wanneer ze zich op 19-jarige leeftijd aan de wereld voorstelt.

Perfect visitekaartje

Kate Bush blijkt al vroeg ook over een sterk karakter te beschikken. EMI wil Jams And The Cold Gun als eerste single uitbrengen. Een uitgesproken rocksong zou immers het perfecte visitekaartje zijn, stelt het label. De zangeres heeft echter haar zinnen gezet op het grilliger Wuthering Heights. Ze zet door en krijgt op een overweldigende manier gelijk. In de decennia die volgen, blijft ze onvervaard haar eigen koers varen. Hoewel de reacties in 1979 op haar eerste wereldtournee juichend zijn, stelt de zangeres zelf dat ze niet gemaakt is voor een leven on the road en zet een dikke streep onder dat aspect van haar artiestenleven. Kate Bush leeft voortaan voor de studio, maar brengt alleen albums uit op het moment dat zij de tijd er rijp voor acht. Geen manager of platenmaatschappij die haar tot enige spoed durft te manen.

Tekst gaat verder onder de video

How to be invisible

Het mooie is dat die eigenzinnigheid blijkt te werken. Hoewel Kate Bush soms jarenlang niets van zich laat horen, blijft ze onverminderd populair. Dit wordt nog eens duidelijk wanneer ze in 2014 haar terugkeer naar het podium aankondigt – 35 jaar na haar eerste en enige wereldtournee. De tickets voor de 22 data in de Hammersmith Apollo in Londen vliegen in luttele minuten weg. In visueel en muzikaal opzicht lukt het de zangeres om de torenhoge verwachtingen te overtreffen, ondanks het feit dat ze – eigenzinnig als altijd – haar eerste vier albums volledig negeert. Het wordt daarna weer ouderwets stil. Wel brengt ze in 2018 met How To Be Invisible – een veelzeggende titel – een bundeling van haar teksten uit. In datzelfde jaar verschijnen twee boxsets met haar complete oeuvre tot dan toe.

Stranger Things

Vier jaar later, in het voorjaar van 2022, maakt Kate Bush een even spectaculaire als plotselinge comeback. Haar song Running Up That Hill uit 1985 wordt gebruikt in een sleutelmoment in een aflevering van de razend populaire Netflix-serie Stranger Things. De reeks wordt vooral bekeken door jongeren en het succes bezorgt haar dan ook een heel nieuw publiek. Ze scoort er in eigen land zelfs een nummer 1-hit mee, terwijl het nummer in 1985 niet verder kwam dan een 3e plaats. Running Up That Hill bezorgt Kate Bush zelfs de enige Amerikaanse top 10-hit in haar hele loopbaan. In een schaars interview laat de zangeres weten erg blij te zijn met de nieuwe aandacht voor haar werk, waarna de vertrouwde stilte weer over haar neerdaalt. Haar trouwe fans blijven ondertussen hopen op een nieuw album, waarvan alleen Kate Bush weet of en wanneer het ooit uit zal komen.