Billy Joel: de pianoman van de popmuziek

Billy Joel is de pianoman van de popmuziek. Gezeten aan de toetsen zingt hij over lief en leed, maar ook over traumatische episodes in de Amerikaanse geschiedenis. Zijn geliefde New York is vaak het decor van zijn songs. Met 160 miljoen verkochte albums is hij een van de meest succesvolle Amerikaanse artiesten aller tijden. Na jarenlang geen nieuw materiaal opgenomen te hebben, kondigt hij ineens een nieuwe single aan. Turn The Lights Back On is op 1 februari 2024 verschenen.

Het grootste talent van Billy Joel is dat hij als weinig anderen met zijn songs beelden kan oproepen en verhalen kan vertellen. Zijn liedjes zijn soms films op postzegelformaat. Het duurt lang voor hij die kwaliteiten in zichzelf ontdekt. William Martin Joel, zoals hij op 9 mei 1949 geboren wordt, groeit wel op in een uitgesproken muzikale omgeving. Zijn vader is een succesvolle zakenman en speelt in zijn schaarse vrije tijd graag klassiek piano. Geïnspireerd door de explosieve doorbraak van The Beatles in 1964 stort de jonge Joel zichzelf ook op de muziek. Hij overweegt ook nog even om professioneel boxer te worden, maar een gebroken neus brengt hem op andere ideeën. Eind jaren 60 verdient hij zijn kostje als huispianist in clubs en lounges van hotels. Terwijl zijn vingers over de toetsen dansen, observeert hij de vaak schilderachtige clientèle. Het zijn indrukken die hem voor decennia aan inspiratie voor zijn teksten bezorgen. Attila is de naam van zijn jeugdzonde. Billy Joel maakt met die rockband in 1970 een lp. Het duikt sindsdien regelmatig op in lijstjes met ‘slechtste albums ooit’. Zelf omschrijft hij de muziek als ‘psychedelische troep’. De hoesfoto – Billy Joel verkleed als ridder, te midden van hompen vlees – is mogelijk nog dramatischer. Als hij dan eindelijk een eerste album onder eigen naam mag maken – Cold Spring Harbour uit 1971 – blijken de songs in een te hoge snelheid op de plaat te staan, waarmee de kansen bij voorbaat verkeken zijn.

Tekst gaat verder onder de video

Piano Man

Het komt allemaal toch goed. Na zich ontworstelt te hebben aan zijn oude platenmaatschappij komt op 14 november 1973 via zijn nieuwe label Columbia het tweede album Piano Man uit. De wereld krijgt eindelijk te horen waartoe Billy Joel in staat is. Het titelnummer is een instant klassieker. Piano Man is een van de liedjes waarvoor hij tekstueel terug kon grijpen op zijn jaren als anonieme barpianist. In 2014 beleeft het liedje een tweede jeugd als het de tune wordt van een intensieve reclamecampagne op tv van de NS. Het eindigt daardoor dat jaar bij de hoogste 10 van de Radio 2 Top 2000. Zoals veel andere muzikanten bezwijkt Billy Joel voor de verlokkingen van Los Angeles, waar hij het album Streetlife Serenade opneemt. Ondanks de hit The Entertainer wordt de plaat geen groot succes en de muzikant keert spoorslags terug naar het vertrouwde New York. Turnstiles, zijn album uit 1975, bevat twee nummers die eigenlijk het hele verhaal vertellen: Say Goodbye To Hollywood en New York State Of Mind. Het laatste liedje wordt niet op single uitgebracht, maar groeit wel uit tot een van zijn meest iconische nummers.

Phil Ramone

Hoewel Billy Joel halverwege de jaren 70 al een gevestigde naam is, krijgt zijn loopbaan een enorme boost als hij gekoppeld wordt aan producer Phil Ramone – geen relatie met de punkband uit New York. Hij blijkt de persoon te zijn om de rijke waaier aan invloeden waar Billy Joel graag op teruggrijpt optimaal vorm te geven. Billy Joel is zo’n fan van Ray Charles dat hij zijn dochter Alexa Ray Joel noemt. In zijn werk zijn de invloeden te horen van Elvis Presley en The Beatles, met name het melodiegevoel van Paul McCartney. In zijn liedjes klinken ook de echo’s door van oude, Amerikaanse muziektradities als rhythm-‘n’-blues, soul en doo-wop. Alles komt samen op The Stranger uit 1977, het eerste album dat Billy Joel met Phil Ramone opneemt. Het wordt met hits als Just The Way You Are – geschreven voor zijn echtgenote – en She’s Always A Woman zijn artistieke en commerciële doorbraak. Van The Stranger worden wereldwijd 10 miljoen exemplaren verkocht.

Tekst gaat verder onder de video

New wave

In de decennia die volgen lijkt alles wat Billy Joel aanraakt te veranderen in goud of platina. New York figureert weer nadrukkelijk op 52nd Street uit 1978. Het is in 1982 het eerste popalbum dat officieel op cd wordt uitgebracht. Hoewel de vruchten van het succes natuurlijk zoet smaken, stoort het de zanger dat hij het meest succes heeft met omfloerste ballades. Als een reactie daarop brengt hij in 1979 Glass Houses uit, een plaat vol new wave achtige rock. De romanticus van weleer heeft zich voor de hoesfoto laten fotograferen terwijl hij op het punt staat een steen door een glazen pui te keilen, gestoken in een zwartleren motorjack dat uit de garderobe lijkt te komen van Ramones – de New Yorkse punkband. Songs als All For Leyna en It’s Still Rock And Roll To Me laten horen dat ook in dit ruiger jasje Billy Joel nog altijd volkomen geloofwaardig is. The Nylon Curtain uit 1982 heeft als thema de illusie van de Amerikaanse droom. Zware woorden, die echter weet te verpakken in briljante songs als Allentown en Goodnight Saigon. Toch klinkt het daaropvolgende album An Innocent Man weer als een reactie daarop. Het is een ode aan de rhythm-‘n’-blues en doo-wop waar hij in zijn jeugd zo van geniet. Joel besluit de jaren 80 met Stormfront (1989), met het iconische We Didn’t Start A Fire. Als River of Dreams in 1993 vervolgens ook een wereldwijde hit wordt, voegt Billy Joel weer een decennium relevantie toe aan zijn cv. Maar: het is zijn laatste commercieel succesvolle titel. Sterker nog, het is zijn laatste plaat.

Turn The Lights Back On

Vanaf het midden van de jaren 80 ontpopt Billy Joel zich steeds meer tot een succesvolle concertattractie. In 1987 schrijft hij zelfs geschiedenis door als een van de eerste grote westerse artiesten in de Sovjet Unie op te treden. Begin jaren 90 gaat hij ook op pad met Elton John, de Britse ster waarmee hij regelmatig vergeleken wordt. De duo-concerten zijn zo succesvol dat de tournee verschillende reprises krijgt. De prestigieuze hal Madison Square Garden in New York wordt zijn tweede huiskamer. In 2006 treedt hij er twaalf keer op, waarmee hij het record van Bruce Springsteen breekt (10 x). Hij is er nog altijd jaarlijks te vinden en in de zomer van 2024 zal hij er liefst 150 keer op het podium gestaan hebben. Ongetwijfeld weer een record

In 2007 schrijft hij nog wel een enkel liedje: Christmas In Fallujah, geschreven voor in Irak gelegerde soldaten. Vragen over een nieuw album worden steevast door hem weggewimpeld. Hij heeft niets meer te melden, vindt hij zelf. En juist dat lijkt eindelijk veranderd te zijn, want op 1 februari 2024 komt een splinternieuw liedje uit met de veelzeggende titel Turn The Lights Back On. Hopelijk blijft het rode licht in de opnamestudio nog even branden.

Discografie:

• Cold Spring Harbor (1971)
• Piano Man (1973)
• Streetlife Serenade (1974)
• Turnstiles (1976)
• The Stranger (1977)
• 52nd Street (1978)
• Glass Houses (1980)
• The Nylon Curtain (1982)
• An Innocent Man (1983)
• The Bridge (1986)
• Storm Front (1989)
• River of Dreams (1993)

Belangrijkste en meest succesvolle singles (selectie):

• Piano Man (1973)
• Just the Way You Are (1977)
• Movin’ Out (Anthony’s Song) (1977)
• Only the Good Die Young (1977)
• She’s Always a Woman (1977)
• Vienna (1977)
• My Life (1978)
• It’s Still Rock and Roll to Me (1980)
• You May Be Right (1980)
• Don’t Ask Me Why (1980)
• Tell Her About It (1983)
• Uptown Girl (1983)
• We Didn’t Start the Fire (1989)
• Leningrad (1989)
• River of Dreams (1993)

Boek
Het boek is dat is gemaakt met goedkeuring van de meester zelf is Billy Joel: The Definitive Biography (2014) geschreven door Fred Schruers, auteur van Rolling Stone en Vanity Fair.

Podcast 
In The Billy Joel A to Z Podcast gaan comedians Elon Altman en Dave Juskow ieder nummer uit het repetoire van Billy Joel af. Ja, daar ben je even zoet mee 😉

Documentaire
Gewoon op YouTube te zien: Billy Joel: A Matter of Trust – The Bridge to Russia. Deze documentaire uit 2014 volgt Joel’s historische concerten in de Sovjet-Unie in 1987 tegen het einde van de koude oorlog.