Het verhaal achter Bob Dylan’s Time Out Of Mind

Het 17e deel van de onvolprezen Bootleg Series van Bob Dylan is gewijd aan de sessies die leidden tot Time Out Of Mind. Het 30e album van de zanger, dat in 1997 uitkwam, wordt nog altijd gezien als een van de hoogtepunten uit zijn oeuvre. De comeback waarmee hij een lange periode van artistieke droogte afsloot. Fragments – Time Out Of Mind Sessions laat bovendien te horen hoe Bob Dylan het album destijds zelf voor ogen had.

In de eerste helft van de jaren 90 werd luidkeels getwijfeld aan de artistieke relevantie van Bob Dylan. Daar was ook wel enige aanleiding toe. Het voorgaande decennium had veel wisselvallige platen opgeleverd. Na Under The Red Sky uit 1990 leek de zanger de lust om nieuw werk uit te brengen zelfs helemaal verloren te hebben. In interviews in die tijd beaamde Bob Dylan dat hij vocht met zijn eigen nalatenschap. Wat kon hij daar nog aan toevoegen? Staken zijn nieuwe liedjes er niet per definitie bleek tegen af? Kon hij zich niet beter focussen op zijn eindeloze tournees?

Daniel Lanois

Het was een sterfgeval dat deze impasse doorbrak. Op 9 augustus 1995 overleed Jerry Garcia, de zanger, gitarist en bandleider van de Amerikaanse rockband The Grateful Dead. Hij was een van Dylans beste vrienden. Het plotselinge verlies raakte de zanger hard. Het diepe verdriet ontketende in hem ook een creatieve explosie. In de weken en maanden die volgden, krabbelde Bob Dylan talloze teksten op papiertjes en bracht uren door aan zijn vleugel. Veel van de composities in wording cirkelden rond thema’s als het vervliegen van de jeugd en het onvermijdelijke van de vergankelijkheid.

Producer Daniel Lanois, die bekend was vanwege zijn werk met o.a. U2, Peter Gabriel, Emmylou Harris, Brian Eno, The Neville Brothers en Robbie Robertson, reageerde enthousiast op de eerste demo’s die hij te horen kreeg. Hier zat een goed album in, stelde hij vast. Het werd niet de eerste keer dat hij met Bob Dylan in de studio zat. In 1989 had hij al Oh Mercy geproduceerd. Alsof zij zich realiseerden dat dit een cruciaal album werd, namen de zanger en zijn team alle tijd. In tegenstelling tot zijn normale werkwijze, nam Bob Dylan van te voren uitgewerkte demo’s op. Met o.a. gitarist Duke Robillard, toetsenist Augie Meyers, toetsenist Jim Dickinson en drummer Jim Keltner bestond zijn band uit gelouterde veteranen.

Verhitte discussies

De vliegende start kreeg in de studio echter geen vervolg. Het gezelschap streek aanvankelijk neer in een studio in Oxnard, Californië. Na enkele weken besloot Bob Dylan dat het te dicht bij zijn huis was, wat hem teveel afleidde. Dus verhuisden de zanger, de muzikanten en de technici naar het andere uiteinde van Amerika, naar de Criteria Studio in Miami, Florida. Het was heilige muzikale grond waar o.a. Aretha Franklin, The Bee Gees, The Allman Brothers Band, James Brown en Eric Clapton hun gouden en platina platen opgenomen hadden. De nieuwe omgeving bracht niet de gehoopte verlichting. Bob Dylan en Daniel Lanois clashten voortdurend over de vorm waarin de songs gegoten moesten worden. Voor de verhitte discussies weken de zanger en zijn producer regelmatig uit naar de parkeerplaats bij de studio.

In het licht van de moeizame totstandkoming is het niets minder dan een wonder dat Time Out Of Mind zo’n geweldig album werd. De plaat lag op 30 september 1997 in de winkels en de reacties van de fans en de pers waren unaniem euforisch. Er werden veel warme woorden gewijd aan de kwaliteit van de songs, de grimmige zeggingskracht van de teksten en de bevlogen zangpartijen. Wat Bob Dylan er zelf ook van mocht vinden, maar de gelaagde, wat hol klinkende sound die Daniel Lanois ervoor geboetseerd had, paste ook nog eens perfect bij de toon van de muziek. Elvis Costello riep Time Out Of Mind uit tot de beste plaat die Bob Dylan ooit had gemaakt.

Adele

De Britse zanger vertolkte daarmee het enthousiasme van velen. Van het aangrijpende Not Dark Yet tot het ontroerende Make You Feel My Love, niemand die de muzikale relevantie van Bob Dylan nog in twijfel durfde te trekken. De zanger greep terug op oude invloeden, zoals Elvis Presley en B.B. King in Million Miles en Slim Harpo in Till I Fell In Love With You, terwijl hij zich voor Standing In The Doorway op suggestie van Daniel Lanois liet inspireren door zijn eigen, oude Sad Eyed Lady Of The Lowlands. Ondanks die lijntjes met het verleden klonk Time Out Of Mind actueel. Of beter: tijdloos. Het bleek ook uit de verkoopcijfers. Bob Dylan wist met zijn 30ste album een groot, nieuw en deels jong te bereiken. Make You Feel My Love werd nadien ook nog eens opgenomen door o.a. Billy Joel, Bryan Ferry, Garth Brooks, Neil Diamond, Michael Bublé, Ane Brun, Michael Bolton en Adele – de Britse zangeres scoorde er in 2008 zelfs een internationale hit mee. Time Out Of Mind werd daarnaast overladen met awards, zoals drie Grammy’s. Tijdens de uitreiking in 1998 trad Bob Dylan ook op. Hij speelde Love Sick, de openingstrack van het album.

Het oog van de naald

Het was trouwens een wonder dat hij er in levende lijve die onderscheidingen in ontvangst kon nemen. Na het afronden van de opnamen, maar nog voor het album uitgekomen was, werd Bob Dylan getroffen door een ernstige ontsteking aan zijn hart die hem fataal had kunnen worden. Hij herstelde echter, al moest zijn ‘never ending tour’ er natuurlijk wel voor onderbroken worden. Later werd duidelijk dat hij door het oog van de naald was gekropen, wat de teksten van zijn nieuwe album een bijna profetische lading gaf. De patiënt zelf bleef er echter nuchter onder. “Ik ben gewoon blij dat ik mij beter voel’, zij hij toen hij thuis bijkwam van alles. “Ik dacht even dat ik Elvis zou ontmoeten.”

Nobelprijs

Die ontmoeting moest hij dus nog even uitstellen, want Bob Dylan krabbelde er met een indrukwekkende snelheid bovenop. Op 3 augustus stond hij weer op het podium, in Loon Mountain, Lincoln. Zoals hij vrijwel ononderbroken bleef optreden, tot 20 december dat jaar. Ondanks deze verrassende vitaliteit zagen veel journalisten in Time Out Of Mind een potentiële zwanenzang van Bob Dylan. Zijn verzoening met het einde. Ook dat bleek een voorbarige conclusie. Bob Dylan bleef leven, optreden en platen maken. In 2016 werd hij onderscheiden met de Nobelprijs, zijn recente album Rough And Rowdy Ways uit 2020 werd alom gezien als een meesterwerk en bij de laatste optredens in oktober 2022 stond de oude meester opvallend bevlogen op het podium van de AFAS Live in Amsterdam. Zijn concertagenda van 2023 loopt ook alweer vol. De tijd lijkt geen vat op hem te krijgen.

Naakte kracht

Fragments – Time Out Of Mind Sessions (1996 – 1997) bevat o.a. een kaal gestripte versie van het originele album. Ontdaan van de productie van Daniel Lanois laten ze de songs in hun naakte kracht horen, zonder dat het oorspronkelijke album daarmee overbodig wordt. De vele bonustracks laten bovendien horen dat Bob Dylan enkele van zijn beste nummers die hij in die periode opnam bijna achteloos terzijde had geschoven, zoals The Water Is Wide, Dreamin’ Of You en Mississippi. De box bevat verder een weelde aan alternatieve versies en liveopnamen uit de jaren 1998 tot 2001. Samen met de foto’s en de achtergrondverhalen maakt het tot een van de meest geslaagde delen in de Bootleg Series van Bob Dylan.