Het verhaal achter: Blue Monday van New Order

Alle twijfel over het bestaansrecht van New Order – post-Joy Division – wordt in het voorjaar van 1983 weggeblazen dankzij het monstersucces van de single Blue Monday. Dit is het verhaal achter een van de grootste hits die Manchester voortbrengt. Omdat het vandaag Blue Monday is.

Op 18 mei 1980 maakt zanger Ian Curtis van Joy Division een eind aan zijn leven. De band staat net op het punt om aan een eerste Amerikaanse tournee te beginnen, terwijl het cruciale tweede album net is afgemaakt. De glorieuze toekomst die het kwartet lijkt te hebben, wordt in een klap weggevaagd. Al eerder spreken de bandleden met elkaar af dat als een van hen om wat voor reden ook mocht wegvallen, de achterblijvers onder een nieuwe naam verder zullen gaan. Dat gebeurt dan ook. Stephen Morris (drums), Bernard Sumner (o.a. zang, gitaar, keyboards), Peter Hook (bas) versterken zich met Gillian Gilbert (o.a. gitaar, keyboards) en dopen zich om tot New Order.

Power, Corruption & Lies

Het debuut Movement dat in 1981 uitkomt, is nog een typische overgangsplaat. Terwijl de blik al voorzichtig op de toekomst gericht wordt, waart ook de geest van Ian Curtis en Joy Division nog nadrukkelijk rond. Het tweede album Power, Corruption & Lies dat in 1983 het licht ziet, laat een veel eigener geluid horen. Het geluid van New Order blijkt een behoorlijke  verschuiving richting de elektronica gemaakt te hebben. Het is daarmee ook een stuk meer dansbaar geworden. Het album wordt alom juichend onthaald en verkoopt ook goed. Er is extra lof voor het bijzonder originele artwork van Peter Saville.

MIDI

Het is vooral goed te horen op de single die in diezelfde periode uitkomt: Blue Monday, die overigens niet te vinden is op de (oorspronkelijke) vinylversie van Power, Corruption & Lies, maar los daarvan wordt uitgebracht. De leden van New Order raken begin jaren 80 in de ban van de mogelijkheden die nieuwe elektronische ontwikkelingen in muzikaal opzicht bieden. Vooral dankzij de introductie van MIDI gaat er ook voor hen een wereld open. Het is een nieuwe standaard die het mogelijk maakt om elektronische apparatuur met elkaar te verbinden en te laten communiceren.

Kraftwerk

Blue Monday ontstaat in de oefenruimte in Manchester terwijl de band experimenteert met een Moog synthesizer en een Oberheim DMX drumcomputer. Als vanzelf ontstaat een dansbaar, stuwend tempo. Het geluid wordt verder o.a. ingekleurd met een sampler, waarin de koorpartij van een nummer van Kraftwerk wordt opgeslagen – Uranium. Volgens de interviews die de band later over Blue Monday geeft, erkennen de muzikanten dat ze het karakteristieke basloopje overgeheveld hebben uit de soundtrack For A Few Dollars More van Ennio Morricone. Ander invloeden die verwerkt worden, zijn die van Donna Summer (Our Love), Sylvester (You Make Me Feel (Mighty Real)), Klein + MBO (Dirty Talk) en – nog een keertje – Kraftwerk.

Nationale Top 40

Blue Monday wordt op 25 april 1983 op single uitgebracht en wordt in Engeland twee keer een hit. In eerste instantie klimt het al tot een mooie 12e plaats. In de loop van de zomer schiet het opnieuw de hitlijst in en haalt het zelfs de Top 10. Volgens bassist Peter Hook volgt deze piek na de zomervakantie. De Britse jongeren hebben in de discotheken van Spanje, Portugal en andere zonnige oorden massaal gedanst op het nummer en schaffen bij thuiskomst meteen de 12” aan. Wat daarbij natuurlijk scheelt is dat het nummer dus niet te vinden is op de LP-versie van het album Power, Corruption & Lies. Blue Monday groeit in de loop van het jaar 1983 uit tot een internationale top 10 hit, met hoge noteringen in Duitsland, Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland, Oostenrijk en België. Ook Nederland sprint de dansvloer op. Blue Monday reikt tot de 3e plaats van de Nationale Top 40.

Floppy disc

Je zou denken dat de champagneflessen opengetrokken worden op het hoofdkantoor van platenmaatschappij Factory in Manchester. Natuurlijk is de blijdschap over de immense doorbraak van New Order groot. Het is vooral de financiële afdeling die zorgelijk kijkt. Wat blijkt? Zonder zich over het mogelijke kostenplaatje zorgen te maken, heeft Peter Saville een hoes ontworpen die geënt is op zo’n slappe 5¼ inch floppy disc – alleen 50-plussers herinneren zich die nog. Onderdeel van het ontwerp zijn enkele uitgesneden sleuven in het karton. De consequentie is dat de hoezen met de hand gestanst moeten worden, wat de productiekosten draconisch maakt. Het gevolg is dat het label een dubbeltje verliest op elke Blue Monday 12” die verkocht wordt. Het lijkt een bescheiden bedrag, maar wanneer er in luttele weken 2 miljoen exemplaren verscheept worden, tikt dat behoorlijk aan. Zeker bij een relatief klein bedrijf als Factory Records.

House

Het loopt allemaal toch goed af. Wanneer Blue Monday door blijft verkopen, wordt het ontwerp zo aangepast dat de band en de platenmaatschappij en ook iets aan overhouden. De single bezorgt New Order bovendien een internationale doorbraak. Wat heet: Blue Monday ontpopt zich tot de best verkochte 12” aller tijden. In artistiek en commercieel opzicht blijkt er dus leven te zijn post-Joy Division. Het belang van Blue Monday  gaat echter veel verder. Het is een virtuoze versmelting van 70’s disco, post-punk en de ontluikende house rage. Het was een sleutelnummer gebleken in het ontstaan van de nieuwe dance, met de clubscene van Manchester als een van de kraamkamers.

Quincy Jones

Blue Monday leeft voort. Natuurlijk allereerst in de handen van New Order zelf. Het nummer heeft nog altijd een prominente plaats in de optredens van de band, zo blijkt eens te meer als New Order op 23 september 2023 in de Ziggo Dome in Amsterdam optreedt. Blue Monday wordt ook regelmatig gecoverd door uiteenlopende acts als Orgy en 808 State. Zoals het in 1988 opnieuw een hit wordt als de legende Quincy Jones er een remix van maakt. Geen compilatie over de alternatieve dance scene van het Engeland van de jaren 80 is compleet zonder deze wereldhit van New Order. Sinds het uitkomen van de roemruchte 12” is de Blue Monday nooit meer echt voorbijgegaan.