Voor degenen die het decennium bewust hebben meegemaakt, is het altijd weer even slikken: de jaren 80 liggen alweer meer dan 30 jaar achter ons. Toch blijft het tijdperk ons achtervolgen. Songs van weleer worden opnieuw hits en jonge artiesten en bands laten zich door datzelfde verleden inspireren. Wat is er toch zo bijzonder aan de popmuziek uit de jaren 80?
Het recente succes van Kate Bush en haar song Running Up That Hill liet nog eens zien hoe universeel de aantrekkingskracht van popmuziek uit de jaren tachtig is. Het had natuurlijk voor een deel te maken met de dramatiek van de scene in de tv-serie Stranger Things waarin het nummer gebruikt werd. Toch was het vooral de kwaliteit van de song die de Britse zangeres zo’n spectaculaire comeback bezorgde. Kate Bush was niet de enige artiest die profiteerde van de veelbekeken Netflix-serie, die zich overigens ook afspeelt in de jaren 80. De reeks bezorgde andere hits uit die tijd zoals Material Girl van Madonna, Should I Stay Or Should I Go van The Clash, Hazy Shade of Winter van The Bangles, Time After Time van Cyndi Lauper en Africa van Toto een lucratief tweede leven, vooral in de streaming charts. Dat laatste nummer kreeg nog een extra boost toen het in 2018 gecoverd werd door de Amerikaanse rockband Weezer – een suggestie van een fan.
In de achterliggende periode werd van nog veel meer hits uit de jaren 80 het stof afgeblazen nadat ze gebruikt werden in films, tv-series of commercials. Of omdat ze gecoverd werden. Never Gonna Give You Up van de Britse popster Rick Astley groeide op social media uit tot een geliefde meme, werd gebruikt in commercials en werd bovendien – met de zanger zelf als gast – live gespeeld door Foo Fighters. Het klinkende resultaat: 1,2 miljard YouTube views. De lijst is lang.
Lorde coverde Everybody Wants To Rule The World van het jaren 80 duo Tears For Fears. De catchy keyboardpartij van Take On Me van het Noorse A-ha werd gesampled voor het duet Feel This Moment dat Pitbull opnam met Christina Aquilera. Careless Whisper van George Michael werd herontdekt door een heel nieuwe generatie toen het gebruikt werd in de film Deadpool. Net zoals er een piek in de streamingcijfers kwam nadat Living On A Prayer van Bon Jovi voorbij kwam in het derde seizoen van de tv-serie Supergirl. Een sample van Tainted Love van Soft Cell – dat zelf een cover van een 60’s soulhitje is – dook op in S.O.S. van Rihanna. Kortom, voor artiesten en samenstellers van soundtracks zijn de jaren 80 een onuitputtelijke muzikale schatkist.
De 80’s klinken ook op een meer subtiele manier door in de popmuziek van de afgelopen jaren. De postpunk en new waven van weleer echoën door in Franz Ferdinand, Interpol, Viagra Boys, The Strokes, Arctic Monkeys en Arcade Fire. Voor het in 2021 verschenen album Sob Rock liet de Amerikaanse zanger, songschrijver en gitarist John Mayer zich inspireren door soft rock van Toto ten tijde van – daar zijn we weer – Africa. De Canadese artiest Abel Makkonen Tesfaye alias The Weeknd beschouwt Michael Jackson en Prince als zijn belangrijkste invloeden, zoals vooral te horen was op zijn album After Hours uit 2020. Zoals Lady Gaga lang huizenhoog opkeek tegen Madonna.
Supersterren als Bruno Mars, Drake en Kate Perry lieten zich ook allemaal op hun eigen manier inspireren door het decennium. Hoewel de titel 1989 natuurlijk in eerste instantie verwees naar haar geboortejaar, werd het album van Taylor Swift uit 2014 ook gedomineerd door synthesizers en drumcomputers waarmee het een heel sterke 80’s vibe kreeg. Minstens zo veelzeggend was de titel van Future Nostagica, het tweede werkstuk van de Britse zangeres Dua Lipa, dat uitkwam in 2020. Ook op dit door synthesizers en elektronische drums gedomineerde album waarden de jaren 80 nadrukkelijk rond. Het nummer Physical was zelfs geënt op Flashdance, een typische jaren 80 muziek en tv-hit. Het is maar een willekeurige greep uit de bands en artiesten die zich door dat verleden lieten beïnvloeden.
De grote vraag is natuurlijk: wat is er nou zo bijzonder aan de popmuziek uit de jaren 80?
Het was vooral een tijdperk waar enorm veel gebeurde. In de zomer van 1985 kluisterde Live Aid miljarden kijkers aan de beeldbuis, die zich vergaapten aan de optredens van... Het festival dat opgezet was om hongerend Afrika een helpende hand toe te steken, groeide uit tot de Woodstock van deze generatie.
Dan waren er nog de technologische ontwikkelingen. Natuurlijk werden er al eerder in de popmuziek drumcomputers en synthesizers gebruikt, in de jaren 80 nam de elektronica een enorme vlucht. In de eerste plaats in de typisch Britse traditie van synth-pop zoals die gemaakt werd door o.a. Depeche Mode, Pet Shop Boys, Erasure, Visage, Spandau Ballet, Japan, Orchestral Manoeuvres In The Dark, Talk Talk en Tears For Fears. Het voorzag die groepen van een heel eigen, nieuw en erg herkenbaar geluid waarmee ze zich stevig vastklonken aan de jaren 80.
Aan de andere kant van de oceaan werd veel van dit muzikale gereedschap gebruikt door een hele generatie jonge hip-hop artiesten. Hun raps begeleidden ze met drumcomputers, samples en fragmenten van lp’s. De rapcultuur nam daarmee in de jaren 80 een vlucht en nog altijd geldt het als een van de meest succesvolle genres van dit moment. Het was een tijd waarin meerdere genres opbloeiden, naast hio-hop o.a. ook house, synth-pop, r&b, Euro-dance en diverse vormen van extreme metal.
Van de synth-pop in Engeland tot de glamrock die Los Angeles onveilig maakte, de jaren 80 was in visueel opzicht ook nog eens een uitzinnig tijdperk. Hoog opgespoten kapsels, oogverblindende outfits en make-up. Het was een tijd van zien, maar vooral van gezien worden. De Amerikaanse hardrockband Mötley Crüe, Boy George en zijn Culture Club, Peter Burns en Dead Or Alive, ze trokken – letterlijk – alles uit de kledingkast om de zintuigen van hun publiek te bombarderen. Wie wel eens de extraverte creaties van Lady Gaga heeft gezien, hoeft dus niet ver te zoeken voor haar stilistische inspiratiebronnen.
De jaren 80 waren kleurrijk in een nog veel belangrijker opzicht. Zwarte artiesten moesten het – vooral in Amerika – vooral hebben van hun eigen achterban en media. Voor de witte artiesten gold hetzelfde. Toen MTV op 1 augustus 1981 begon met uitzenden, richtte het zich vooral op zogenaamde ‘album oriented rock’: hoofdzakelijk witte muziek. De zwarte artiesten kwamen er bekaaid af, zelfs een Michael Jackson die in 1982 geschiedenis schreef met monstersucces van zijn album Thriller. Walter Yetnikoff, de toenmalige baas van platenmaatschappij CBS, dreigde MTV niet langer van clips te voorzien als die politiek niet zou veranderen. MTV zwichtte en zette Billie Jean, de zesde single van Thriller, hoog op de playlist. Het zette de deur open voor artiesten als Prince, Donna Summer, Herbie Hancock en Lionel Richie die in de maanden die volgden hits scoorden met respectievelijk Little Red Corvette, She Works Hard For The Money, Rockit en All Night Long. Allemaal zwarte artiesten die eindelijk (ook) omarmd werden door een groot, wit publiek.
De jaren tachtig was daarnaast het tijdperk dat misschien wel de laatste generatie universele popsterren voortbracht, zowel bands als artiesten. Michael Jackson met zijn Thriller, maar ook Prince die definitief een wereldster werd dankzij de film en het album Purple Rain. U2 was weliswaar in de jaren 70 opgekomen, maar ook zij braken pas door in het daaropvolgende decennium. Zoals dat ook gold voor Bruce Springsteen, die jaren van optreden, platen maken en nog meer optreden beloond zag met het immense succes van Born In The USA. Het was ook in de jaren 80 dat de vriendelijke drummer van een symfonische band het tot wereldster kon schoppen: Phil Collins, die qua verkoopcijfers Genesis ruimschoots overvleugelde. George Michael ontworstelde zich aan Wham! en het tienerimago dat daaraan kleefde en groeide eveneens uit tot een megaster.
En dat alles in die jaren 80. Het was daarmee een kleurrijke tijd, waarin sterren geboren werden, goede muziek gemaakt werd en barrières geslecht werden. Een uitgelaten periode – muzikaal en visueel – waarin even alles kon en mocht. Tijdgebonden, maar op een rare manier dus ook tijdloos en nog altijd prikkelend, stimulerend en inspirerend. Kortom, van die jaren 80 zijn we voorlopig nog niet af.
*tekst: Robert Haagsma