Janis Joplin was met haar doorleefde stem, explosieve optredens en kleurrijke verschijning een opvallend fenomeen in de Amerikaanse popmuziek van de late jaren zestig. Ze zou op 19 januari 80 jaar geworden zijn als ze niet in 1970 in een hotel in Los Angeles haar laatste adem uitgeblazen had. We blikken terug op het leven en werk van de zangeres aan de hand van 10 van haar meest intense songs.
Het in 1967 verschenen debuut van Janis Joplin en haar Big Brother and the Holding Company was een samenraapsel van covers en eigen liedjes. Niet alles was even overtuigend, maar de zeldzame kwaliteiten van Janis Joplin als zangeres klonken wel al duidelijk door in deze bewerking van een stokoude folk-gospelsong, stammend uit de jaren 20 van de vorige eeuw. Ze paste de tekst aan en zette de muziek naar haar hand, met als eindresultaat een vlammend rocknummer.
Kris Kristofferson schreef het nummer ooit op aangeven van de baas van zijn platenmaatschappij, Fred Foster. Hij daagde de zanger uit om een liedje te schrijven met de naam van zijn secretaresse Barbera ‘Bobbie’ McKee als titel. Kris Kristofferson verstond haar naam verkeerd, dus werd het Me And Bobby McGee. Countryzanger Roger Miller nam het eerst op, daarna Janis Joplin – waarmee Kristofferson een kortstondige romance had. De cover leverde de zangeres een postume nummer 1-hit op. Haar versie emotioneerde de componist zo dat hij er decennialang niet naar kon luisteren.
De soulzanger Erma Franklin (inderdaad, de oudere zus van…) zette Piece Of My Heart al in 1967 op de plaat. Haar uitvoering leverde uiteindelijk zelfs een Grammy-nominatie op. Het was echter Janis Joplin die er in 1968 een hit mee scoorde. Het nummer vol naakte hartstocht was haar dan ook op het lijf geschreven.
Janis Joplin was heel goed in staat om zelf songs (mee) te schrijven, maar als weinig anderen wist ze ook liedjes te coveren. Zoals ze dat in 1969 deed met het door George en Ira Gershwin en DuBose Heyward geschreven Summertime, in de jaren 30 van de vorige eeuw gecomponeerd voor de opera Porgy and Bess. Janis Joplin hevelde het over uit dat stenen tijdperk van de muziek door er een hartstochtelijke draai aan te geven. Het was een van de hoogtepunten van het Cheap Thrills album uit 1968.
In augustus 1969 was Janis Joplin een van de vele sterren die aantrad op het Woodstock festival. Kozmic Blues was haar actuele single en sloop de Amerikaanse hitlijsten in. Ze keek later met zeer gemengde gevoelens terug op haar optreden op het inmiddels legendarische evenement, vooral omdat ze niet in grootste vorm stak. De oorzaak: teveel drank en drugs gebruikt om de zenuwen te bedwingen. Haar versie van Kozmic Blues mocht er echter zijn en kwam dan ook terecht op verschillende compilaties. Of zoals The Who-gitarist en ooggetuige Pete Townshend later vaststelde: ‘zelfs op een mindere dag was Janis Joplin overrompelend.’
Het a capella – zonder instrumentale begeleiding – door Janis Joplin gezongen Mercedes Benz werd geschreven door Bob Neuwirth en de zangeres zelf, waarbij ze zich lieten inspireren door een gedicht van Michael McClure (‘Come on, God, and buy me a Mercedes Benz’). De ironische smeekbede aan God was bedoeld als een aanklacht tegen het wijdverbreide consumentisme. Over Duitse bolides gesproken: Janis Joplin reed zelf rond in een in psychedelische kleuren geverfde Porsche. De zangeres nam Mercedes Benz op 1 oktober 1970 op, drie dagen voor haar dood. Het was daarmee het laatste nummer dat ze ooit vastlegde.
Janis Joplin was een grote fan van de Amerikaanse blueszangeres Big Mama Thornton. Volgens de overlevering woonde ze ooit een van haar optredens in San Francisco bij en was vooral onder de indruk van het nummer Ball And Chain. Janis Joplin begon het ook zelf te zingen, zoals tijdens het Monterey Pop Festival in de zomer van 1967. Haar intense interpretatie van het nummer werd een van de absolute hoogtepunten van de filmregistratie door D.A. Pennebaker die een jaar later in roulatie ging. Het optreden op het festival bezorgde Janis Joplin haar doorbraak naar een groot publiek. De live versie die op het Cheap Thrills album uit 1968 te vinden is, werd trouwens opgenomen tijdens een optreden in de Winterland Ballroom in San Francisco op 12 april datzelfde jaar.
Het openingsnummer van I Got Dem Ol' Kozmic Blues Again Mama!, de eerste plaat die Janis Joplin uitbracht na het einde van haar band Big Brother and the Holding Company. Het album uit 1969 werd lauw ontvangen. De move van rock naar soul-achtig materiaal viel niet bij iedereen in goede aarde, maar juist dit nummer bewees dat Janis Joplin zich ook in deze voor haar nieuwe omgeving als een vis in het water voelde.
De vroege dood was natuurlijk in de eerste plaats een persoonlijke tragedie, maar het was ook een muzikaal verlies. Het postuum verschenen album Pearl werd alom onthaald als haar beste werk. Wat had ze nog meer gedaan als ze van de drugs was afgebleven, die fatale nacht in oktober 1970? We zullen het helaas nooit weten. Haar laatste officiële album opende met het door haar zelf geschreven Move Over. Een stoere rocksong die halverwege explodeert. De Britse rockband Slade zette het niet veel later op het repertoire.
Janis Joplin had een goede hand in het kiezen van vaak obscure songs. Zoals Cry Baby, een smartelijke soulballade die begin jaren 60 op de plaat was gezet door Garnet Mimms and the Enchanters. In september-oktober 1970 nam de zangeres haar eigen versie op, die heel wat steviger was dan het origineel. Het werd een van de vele onvergetelijke songs op haar postuum verschenen album Pearl. Veel later nam de Britse soulzangeres Josh Stone ook een fraaie uitvoering op van Cry Baby.