Het komende weekeinde, van 19 tot en met 21 augustus, vindt in Biddinghuizen de 28e editie van Lowlands plaats. Muziek staat centraal, maar het evenement heeft traditioneel veel meer te bieden. En dat heeft weer alles te maken met de bijzondere ontstaansgeschiedenis van het festival.
De volledige naam van het festival is A Campingflight To Lowlands Paradise. Het is geen toeval dat deze mond vol een nogal hippieachtige afdronk heeft. Onder deze naam werd al in november 1967 in de Jaarbeurs in Utrecht een eerste festival georganiseerd, al was er van een daadwerkelijke organisatie nauwelijks sprake. Het evenement was een initiatief van de lokale kunstenaar en hippie Bunk Bessels. Zijn achtergrond was zichtbaar in het programma waarop de 10.000 bezoekers in de beurshal onthaald werden: naast muziek veel theatrale effecten, zoals lichtshows en vloeistofdia’s. Er was ook een stiltehoek, waar de bezoekers konden mediteren en filosoferen. Het langharig tuig kon zich ook vergapen aan een volksdansgroep die een klompendans uitvoerde. Wat – zeker na een paar joints – een heel psychedelische ervaring geweest moet zijn.
De eerste editie was in financieel opzicht wel een succes, wat de organisatie inspireerde om voor de editie 1968 een ambitieus affiche samen te stellen. Jimi Hendix Experience, Jeff Beck, Jethro Tull en Pink Floyd moesten opnieuw een mensenmassa op de been brengen. Helaas kwam alleen die laatste groep daadwerkelijk opdraven. Tot overmaat van ramp was er te weinig te eten en braken er buiten de zaal rellen uit, waar zelfs de bereden politie aan te pas moest komen. De ambitie om een dergelijk festival op te zetten bleek daarna voor lange tijd gedoofd. Onder de naam Pandora’s Music Box werd in 1983 toch weer een iets soortgelijks opgezet, ditmaal in De Doelen in Rotterdam. Het programma met vooral alternatieve en experimentele gitaarbands uit alle windstreken werd op smaak gebracht met ‘vervreemdende ervaringen’, zoals figuranten die door het publiek schreden of een kudde schapen die losgelaten werd. Het kende drie edities, die in 1991 een eenmalig vervolg kreeg met Ein Abend In Wien, opnieuw een idee van Mojo’s creatieveling Willem Venema. Het toneel was opnieuw het zalencomplex in Rotterdam en het affiche was mogelijk nog ambitieuzer. Met Smashing Pumpkins, Nine Inch Nails, Sonic Youth en Nirvana waren toonaangevende gitaarbands vertegenwoordigd. Nick Cave en andere artiesten gaven lezingen, terwijl er ook ruimte was voor dance. Als medisch personeel verkleedde figuranten zorgden voor een Freudiaanse vibe van het festival. In artistiek opzicht was Ein Abend In Wien een succes, maar de locatie was te klein om het ook financieel haalbaar te maken.
Tot verdriet van velen bleef het dus bij die ene, legendarische editie van Eind Abend In Wien. Het werd alleen wel gebruikt als een blauwdruk voor een festival, waarvan eind augustus 1993 de eerste editie nabij Biddinghuizen in de Flevopolder plaatsvond. Het was een nieuw initiatief waarvoor een stokoude naam gekozen werd: A Campingflight To Lowlands Paradise, al zou het in de volksmond al snel ingekort worden tot een handzamer ‘Lowlands’. Hoewel zeker de eerste jaren de nadruk nog lag op alternatieve gitaarrock in de meest brede zin, had het festival vanaf het begin veel meer te bieden. Van de uitbundige aankleding, waar tot 2015 Peter te Bos van Claw Boys Claw voor tekende, tot de ruimte voor andere artistieke disciplines zoals film, cabaret en straattheater.
Lowlands werd vanaf de eerste editie omarmd door een breed en vooral jong publiek. Vrijwel alle edities raakten sindsdien moeiteloos uitverkocht, soms al voordat het nieuwe programma bekendgemaakt was. Dat kwam ook omdat Lowlands veel meer dan een muziekfestival was: een totaalervaring waar je je elk jaar in onder wilde dompelen. De vleugels werden na 2000 – het jaar waarin Eric van Eerdenburg festivaldirecteur werd – nog verder uitgeslagen. Terwijl in de eerste edities alles nog draaide om de alomtegenwoordige gitaar, werden de deuren verder opengegooid voor andere genres zoals metal, hip hop, soul en dance. Ook inhoudelijk werd het aanbod alleen maar meer divers met poëzie, levenslied, stand-up comedy, film, theater, cabaret en documentaires.
Het zijn inmiddels niet meer weg te denken ingrediënten die ook weer op het programma van de editie 2022 van Lowlands staan. Stromae, Liam Gallagher, Michael Kiwanuka, Arctic Monkeys en Bring Me The Horizon zijn een paar van de grote muzikale namen. Voor wie even aan de muziek wil ontsnappen, is er o.a. een interview met Marcel van Roosmalen, een discussie over de toekomst van ons voedsel, kun je in gesprek gaan met een robot, kan nieuw talent gecheckt worden bij de Comedytrain, draait de filmklassieker Old Boy of is er een dansworkshop. Veel muziek en af en toe discussiëren, mediteren of een filmpje kijken in een rustige hoek van het terrein. Zoveel is er eigenlijk niet veranderd sinds 1967. Alleen heeft de klompendans de weg terug naar het programma nog niet gevonden.