Het ging daarna voorspoedig. James Brown werd lid van The Famous Flames, de groep van Bobby Byrd. Meteen al de eerste single, het zelfgeschreven Please, Please, Please, werd in 1956 een grote hit. In de eerste plaats was het een doorbraak voor James Brown, aangezien het nummer vooral gedragen werd door zijn smachtende zangpartij. Het werd dan ook al snel James Brown and The Famous Flames. Het gezelschap onderwierp zich aan een moordend tourschema, waarbij de zanger zich ontpopte tot een fenomeen dat met zijn driftige danspasjes, kreten uit de tenen en theatrale gebaren zijn publiek elke avond weer tot extase bracht. Legendarisch werd het toneelstukje dat hij talloze keren opvoerde: de uitgeputte zanger wilde eigenlijk met een cape om de bezwete schouders de coulissen opzoeken, maar liet zich telkens overhalen om er nog een keer tegenaan te gaan. Hoe goed James Brown en zijn band destijds waren, werd in 1963 vastgelegd op Live At The Apollo, nog altijd een van de allerbeste concertalbums aller tijden.

In de jaren die volgden, scoorde James Brown nieuwe hits met songs als Papa’s Got A Brand New Bag, It’s A Man’s Man’s Man’s World, Cold Sweat, I Got The Feelin’ en Mother Popcorn. Hij wist zich daarbij op een spectaculaire manier te vernieuwen. Zong hij op zijn eerste platen nog een rauwe mix van rhythm-‘n-blues, soul en gospel, in de tweede helft van de jaren zestig ontwikkelde James Brown en zijn band the J.B.s een strak, droog en hypnotiserend funkgeluid dat altijd met zijn naam geassocieerd zal worden. Het leidde allemaal tot een van zijn meest herkenbare songs: Get Up (I Feel Like Being A) Sex Machine. Een grote hit in 1970. James Brown haalde er dat jaar de 8ste plaats in de Nederlandse Top 40 mee. Soul Brother Number 1 – een van zijn vele bijnamen – stond aan de absolute top. In die periode klonk zijn invloed door in (relatief) jonge en baanbrekende funkbands en artiesten als Sly and the Family Stone, Funkadelic en Edwin Starr. Ook een jonge Michael Jackson, toen nog de vertederende blikvanger van The Jackson 5, adoreerde James Brown.

Zijn succes zorgde ervoor dat James Brown zich al snel wentelde in rijkdom. Toch vergat hij nooit waar hij vandaan kwam. Zoals hij ook een scherp oog bleef houden voor het lot van zijn zwarte broeders en zusters. Al in 1966 zette hij Don’t Be A Dropout op de plaat, waarmee hij jongeren in zwarte buurten opriep om hun school af te maken. Onderwijs was een van de belangrijkste manieren om maatschappelijke ongelijkheid te lijf te gaan, wist hij. Zoals velen met hem was hij geschokt toen in 1968 dominee en burgerrechtenvoorvechter Martin Luther King vermoord werd. Het zorgde voor rellen in vrijwel alle grote Amerikaanse steden. Behalve in Boston, waar James Brown met een direct uitgezonden tv-optreden de jongeren letterlijk van de straat hield. De zanger geloofde alleen in vreedzaam protest. De moord op de zwarte voorman inspireerde hem wel tot het zelfbewuste Say It Loud – I’m Black And I’m Proud, dat verschillende generaties zwarte jongeren inspireerden in hun strijd voor rechtvaardigheid. 

Hoewel James Brown in het begin van zijn loopbaan voor zijn omgeving een strikt anti-drugs beleid voorstond, kregen diezelfde drugs hem later toch in zijn greep. Het bracht ook een duistere kant in hem naar voren. Vooral in de jaren tachtig haalde hij regelmatig het nieuws vanwege zijn aanvaringen met de sterke arm der wet, waarbij vrijwel altijd drank en drugs in het spel waren. Ook op persoonlijk vlak was het zelden rustig, de zanger trouwde uiteindelijk vier keer. Vaak waren het stormachtige relaties. Hij scoorde in 1985 nog wel een wereldhit met het opvallend patriottistische Living In America, dat te vinden was op de soundtrack voor Rocky IV. Begin jaren 90 wist hij zijn demonen eindelijk te bedwingen. Hij maakte weer platen, maar zijn comeback vierde hij vooral op de internationale podia. Altijd ondersteund door een super-strakke band liet hij zien dat hij nog steeds ‘the hardest working man in showbizz’ was – een van zijn andere bijnamen. Terwijl hij langzaam op leeftijd raakte, werkte hij zich nog altijd met een grenzeloze inzet in het zweet. Zoals hij bijvoorbeeld liet zien in 2004, toen hij optrad in het Hyde Park in Londen, met Red Hot Chili Peppers – ook al een groep die beïnvloed was door Browns’ baanbrekende funkgeluid. Zijn laatste optredens vonden plaats in de zomer van 2006, waarbij de recensies in de pers en de reacties van het publiek unaniem opnieuw positief waren.

De dood van James Brown op de eerste kerstdag van 2006 schokte de wereld. In zijn directe omgeving kwam het einde minder als een verrassing. De 73-jarige zanger kwakkelde al langer met zijn gezondheid en hij had immers een lange periode van drank- en drugsmisbruik achter de rug. Met hartfalen als gevolg van longontsteking leek er niets verdachts te zijn aan zijn doodsoorzaak. In de jaren die volgden, werd in de Amerikaanse pers gesuggereerd dat er toch veel onduidelijkheden rondom zijn overlijden waren. Wie was er die laatste uren aan zijn zijde? Waarom ging zijn gezondheid tijdens zijn laatste uren zo snel achteruit? En wie profiteerde er allemaal van zijn verscheiden – vooral in financieel opzicht? En vooral: bezweek hij aan een slechte gezondheid of werd hij daarbij een handje geholpen? Het is een mysterie dat voorlopig nog wel even voort zal woekeren.

Over een aspect van James Brown bestaat geen spatje twijfel: zijn invloed op de popmuziek is enorm. In elk danspasje dat Mick Jagger nog altijd aan zijn tanige lijf weet te ontworstelen, zit iets van James Brown. Hij was ooit het grote voorbeeld van een jonge Roger Daltrey; op het eerste album van The Who staan liefst twee James Brown-songs. Hij was een van de eerste artiesten die het zwarte zelfbewustzijn vertolkte. Een hele generatie discosterren en producers borduurden voort op zijn funky ritmen. Zijn staccato zanglijnen legden ook de basis voor de rapcultuur. Browns’ kreten en ritmen werden talloze keren gesampeld in de dance en hip-hop. Van Michael Jackson en Prince tot Jay-Z, allemaal zijn ze schatplichtig aan de godfather of soul, van hun muziek, hun danspasjes tot de manier waarop ze zich kleedden. Een tweede James Brown is echter nooit opgestaan. Of zoals raper Chuck D van Public Enemy dat ooit verwoordde: ‘Tot op de dag van vandaag is er niemand zo funky geweest als James Brown. Niemand die zelfs ook maar in de buurt kwam.’ En zo is het.