Het kon bijna niet anders dan dat Alicia Keys het groots zou maken. Natuurlijk vanwege haar uitzonderlijke talent; een warme mezzo-stem met een bereik van drie octaven, soulvolle songteksten die amper verraden dat er zo’n jong persoon achter zit – ze begon op haar twaalfde met schrijven – en veelzijdige, klassieke pianotraining. Maar er zijn meer dan genoeg kunstenaars die nooit erkenning krijgen of – in de gehaaide muziekindustrie – zelf berooid achterblijven na het maken van een miljoenenplaat.

Het zal hem ook hebben gezeten in de snelkookpan waarin ze werd grootgebracht. Diamanten worden gesmeed onder grote druk, en hetzelfde kun je zeggen over Keys. Als dochter van een single moeder, de Italiaans-Ierse Terri Augello, in Hell’s Kitchen, een van de destijds armere wijken in Manhattan. Dat staat nog op haar netvlies gebrand. Zo vertelt ze in haar biografie over de prostituees die in gehaakte jurkjes in een New Yorkse vrieswinter langs de kant van de weg stonden: ‘Op dat moment beloofde ik mijzelf: “Ik zal nooit in zo’n situatie belanden. Halfnaakt. Kwetsbaar. Machteloos. Blootgesteld.”’ In de muziekscene van de jaren nul rondom de laatste eeuwwisseling bleek dat een uitdaging. De #MeToo-beweging was nog ver weg en ze kreeg vaak kritiek op hoe ze eruitzag. ‘Te hard, een tomboy’. Voor haar was een hoodie, haar haren met kraaltjes weggevlochten en Timberlands een ‘harnas’ waarmee ze zich als jonge vrouw wapende tegen de buitenwereld. Ze zet zich nu veelvuldig in voor vrouwenrechten: met onder meer haar nummers – denk: Superwoman en Girl on Fire –, initiatief She Is The Music (voor een inclusievere industrie) en het virale #NoMakeup-statement, als tegenbeweging dat vrouwen er altijd op een bepaalde manier moeten uitzien.

In een essay op Lena Dunham’s platform Lenny zei ze dat ze zichzelf niet langer wilde verstoppen – niet haar gezicht, niet haar gedachten, haar ziel, dromen, worstelingen, emotionele groei, niks niet. (kanttekening: inmiddels draagt ze af en toe wel make-up, maar alleen op haar eigen voorwaarden.) Een van de belangrijkste vrouwen in haar leven is haar moeder, een juriste die haar dochter gevormd heeft tot de persoon die ze vandaag de dag is. Sterk en standvastig.  

Bepalende momenten in haar carrière zijn wanneer Alicia Keys naar haar intuïtie luistert en tegen alle verwachtingen in toch een alternatief pad kiest. Bijvoorbeeld toen ze haar studiebeurs aan Colombia University aan de wilgen hing voor een kans op een muziekcarrière. Iets waar haar moeder initieel fel op tegen was, en dus viel dit besluit de jonge Keys extra zwaar. Of dat punt waarop ze Columbia Records verliet toen de nieuw aangestelde platenbazen over haar nog te debuteren eerste album zeiden: ‘Het klinkt meer als een demo; laten we er een radio-vriendelijke sound van maken’. Ze weigerde, ging het gevecht aan om haar originele opnames terug te krijgen en over te stappen naar Arista Records, waar ze wel in haar geloofde. In haar en haar kenmerkende retro-futuristische sound doorspekt met soul, R&B en signatuur-piano waarmee ze talloze awards, miljoenen fans wereldwijd en het respect van haar favoriete artiesten zoals Prince voor zich won. Over die periode zei ze later: ‘Misschien dat ik mijn muziek toen nog niet bezat, maar ik zou wel altijd de zeggenschap hebben over mijn eigen stem. Mijn imago. Mijn acties en intenties. De persoon en kunstenaar die ik in de kern ben.’ Door de jaren heen is Alicia Keys altijd trouw aan zichzelf gebleven. En hoe anders was haar leven – en die van ons luisteraars – geweest als ze dat niet had gedaan.     

In een van de teasers van alweer haar achtste album Keys zien we de zangeres in vol ornaat; gekleed in een volumineuze witte trouwjurk alsof ze volmondig JA zegt, man Swiss Beatz aan haar zijde en muzieksleutels die vanuit haar hartchakra de kijker tegemoet zweven. Het nummer heet Best of Me, en daarmee refereert ze aan haar muziek en de liefde. ‘Het is inderdaad een spiritueel samenzijn’, beaamde ze ooit in een podcast-interview met Oprah over haar huwelijk met Swizz, die zelf ook zeer succesvol is in de muziekwereld. Inmiddels zijn ze al meer dan tien jaar samen en noemde ze haar oudste zoon Egypt, de plek waar ze zichzelf terugvond toen ze bijna in een burn-out belandde. Haar voorouders en spiritualiteit zijn belangrijk voor Keys. Daarom nam ze tijdens een tweede trip naar Egypte haar hele gezin mee om meer te leren over de rijke geschiedenis. Onder leiding van een Egyptoloog die hen vertelde over de indrukwekkende invloed van de eeuwenoude beschavingen die rondom de Nijl leefden en kemetische spiritualiteit. Het geeft Keys een herwonnen trots voor de vaders kant van haar familie, met wie de relatie tijdens haar jeugd op gespannen voet stond. (Vandaag de dag hebben ze zich overigens verzoend). Ze duidt: ‘In een wereld overspoeld met beelden en verhalen waarin zwarte mensen worden neergezet als slachtoffers in plaats van overwinnaars, als misdadigers in plaats van pioniers … We kunnen onze rug rechten als we ons verhaal in zijn glorieuze volledigheid horen. We kunnen groter dromen als we weten dat schitteren ons geboorterecht is en er blauw bloed loopt door ons DNA … Trots zijn op je achtergrond draait niet om polarisatie, maar om connectie. We zijn allemaal onderdeel van dezelfde energieflow, hetzelfde levensritme waarin de Oude Kemieten zo sterk geloofden. We kijken allemaal omhoog naar dezelfde nachtelijke hemel.’

Haar jazzy nieuwe plaat Keys is vijf jaar in de maak geweest en omschrijft ze als ‘thuiskomen’. Met twee type nummers: ‘unlocked’ met ‘level up vibes’, aldus Keys, en ‘originals’ met relaxte pianonoten. ‘Het heeft een zekere dualiteit’, vertelt ze aan Vogue: ‘Het onderzoeken en omarmen van de verschillende kanten van mijzelf, de vele kanten die we allemaal in ons hebben.’ Het is niet per se commerciële muziek, maar dat station is Keys ook allang gepasseerd. In haar YouTube-documentaire vertelt ze dat ze zichzelf heel lang heeft ingehouden, niet altijd haar waarheid sprak, maar dat ze zich nu helemaal wil blootgeven. In een interview met Kehlani, een jonger muziektalent met wie ze een goede band heeft, deelt ze zelfs dat ze nu zelfverzekerder is dan ooit. Het album, dat deze winter twintig jaar na haar grote doorbraak uitkomt, heet dus treffend Keys. Wellicht is dit de sleutel tot wie Alicia Keys in haar hart is. Uiteraard is Keys een artiestennaam, bedacht door bevriende platenbaas Michael Mauldin. ‘Het is een knipoog naar mijn piano, een onmisbaar element van mijn performance’, vertelt Keys in haar boek: ‘Maar ook: sleutels open deuren’. Het is tijd voor een heel nieuw universum, waar Alicia Keys als volwassen artiest de scepter zwaait en waarin ze ons maar al te graag meeneemt.