De band speelde de afgelopen vijftig jaar vrijwel uitsluitend in volgepakte arena’s, maar het prille begin was heel bescheiden. Dat lijkt de boodschap te zijn van de expositie The Rolling Stones – Unzipped die vanaf 20 november in het Groninger Museum te zien is. Van de posters, de handgeschreven songteksten, de gitaren tot de bühnekleding, het is een unieke ervaring voor iedereen die ook maar iets met de Britse rockband heeft.
Propvolle asbakken en legen bierflessen. Het aanrecht vol aangekoekte borden, overal vieze kleren en een tafel vol beschimmelde etensresten. Zo zag het er in 1962 uit in de etage aan 102 Edith Groove in Londen toen Mick Jagger, Keith Richards en Brian Jones er woonden. Drummer Charlie Watts trok er ook in, zij het korter. De jongens draaiden er platen, veel rock-‘n-roll en blues. Er werd vooral gerookt en gedronken. En ongetwijfeld hartstochtelijk gedroomd over een succesvolle toekomst als popmuzikant. Het tot in de kleinste details nagebouwde studentenkot vormt het vertrekpunt van de tentoonstelling The Rolling Stones – Unzipped, die eerder in Engeland, Amerika en Azië te zien was.
Pijlen op de muur sturen de bezoeker langs het vervolg van het verhaal van The Rolling Stones. Van een proefpersing – een acetaat – uit 1963 met daarop de eerste opnamen die de band zou maken, tot de elektrische gitaar waarop Brian Jones tijdens de opnamen van de debuutsingle Come On. Het is ook erg leuk om de tumultueuze beelden van het optreden uit 1964 in het Kurhaus en Scheveningen op een groot videoscherm terug te zien. Ook aan Nederland ging het fenomeen niet voorbij.
Uit de filmpjes, foto’s, kleding en albumhoezen is ook goed af te lezen hoe snel het aanzien van de popmuziek in de jaren zestig veranderde. Aan het begin van het decennium was het nog een wegwerpproduct waar door echte kunstenaars nog met wat dedain op neergekeken werd. In het swingende Londen van de jaren zestig vielen al die maatschappelijke barrières weg. The Rolling Stones lieten zich portretteren door toonaangevende fotografen als Gered Mankowitz, Michael Cooper en David Bailey. Trendy modeontwerpers verdrongen zich om Mick, Keith en de rest van de band in hun laatste creaties te hullen. Ze zijn allemaal te zien in Groningen, de kleurrijke jassen, colberts en broeken.
Terecht is er ook veel aandacht voor kunstenaar Andy Warhol, die in 1971 het iconische artwork van het album Sticky Fingers ontwierp: de zogenaamde ritshoes, waar de expositie natuurlijk de naam aan ontleende. Net als de ruwe versies van het ontwerp dat hij maakte voor het live album Love You Live. Alles blijkt bewaard te zijn, wat verbazingwekkend is voor een groep die immers begon als een stel onverbeterlijke viespeuken. Veel zal te danken zijn aan bassist Bill Wyman, die zich al vroeg als de archivaris en boekhouder van de band opwierp. Verder is een groot deel van de tentoongestelde collectie afkomstig uit de verzameling van supercollectioneur Ali Zayeri, die naar verluid over tienduizenden unieke Stones-items beschikt.
Als geheel oogt The Rolling Stones – Unzipped heel volledig. Van het imago tot de wereldtournees en de albums tot de instrumenten, alles komt uitvoerig aan bod. Het uitdagende tonglogo, ooit ontworpen door de jonge graficus John Pasche, is alom aanwezig. In de tentoonstelling en – vanzelfsprekend – in de museumshop. En dat voor een beeltenis waar de band ooit 50 pond voor betaalde. Het is verder goed om te zien dat de belangrijkste invloeden van de band de credits krijgen die ze verdienen, zoals Muddy Waters, Bo Diddley en Chuck Berry.
Een van de hoogtepunten van de expositie is de outfit die Mick Jagger elke avond aanhad tijdens de Amerikaanse tournee van 1969: een zwart T-shirt met daarop een omega-teken, met daaromheen een zwart-rode cape. De optredens werden destijds vastgelegd voor de indringende documentaire Gimme Shelter. Mick Jagger droeg de outfit ook tijdens het beruchte Altamont-optreden in december dat jaar, waarbij vlak voor het podium een zwarte Amerikaan vermoord werd. Om het stukje textiel, ontworpen door designer Ossie Clark, van zo dichtbij te zien, is een onvergetelijke ervaring.
The Rolling Stones namen veel van hun klassieke werk op in de Olympic Studio in Londen, die enkele jaren terug definitief de deuren sloot. In het Groningen Museum is ook deze voor de band ooit zo belangrijke locatie weer tot leven gebracht. De vintage gitaren en de stokoude apparatuur zorgen voor een indrukwekkende trip terug in de tijd. Het enige dat ontbreekt is de band zelf. Een Keith Richards die een sigaret opsteekt, zijn gitaar inplugt en een van zijn onvergetelijke akkoorden aanslaat.
De bezoekers van The Rolling Stones – Unzipped worden niet alleen ondergedompeld in nostalgie. Ook de recente wereldtournees komen aan bod dankzij wanden vol kleurrijke posters en maquettes van de monsterachtige podia waarmee de band de wereld rondtrok. Het is dan ook het verhaal van de expositie: vijf pukkelige, onaangepaste jongens die uit eindelijk de wereld veroveren. Het is dan ook veelzeggend dat de rondgang die begint in een uitgewoonde studentenkamer eindigt in een amfitheater waar de bezoeker van alle kanten wordt bestookt met beelden en geluiden van een band die een uitverkocht stadion plat speelt. The Rolling Stones is een succesverhaal dat zijn gelijke in de popmuziek niet kent. Dat lijkt vooral de gedachte achter The Rolling Stones – Unzipped te zijn en daar is verdraaid weinig tegenin te brengen. Of zoals de band zich al decennia aan het begin van elk optreden laat aankondigen: ‘Ladies and gentlemen, the greatest rock ‘n’ roll Band in the world: The Rolling Stones!’
The Rolling Stones – Unzipped, van 20 november 2020 tot 28 februari 2021 in het Groningen Museum.